HASSELT - In de Hasselter bibliotheek vond woensdag, in het kader van campagne Nederland Leest, een debat plaats met onder andere schrijver en columnist Öczan Akyol. Andere debaters waren Zwartewaterlanders Jan Blei, Heleen Schaapman en burgemeester Eddy Bilder.
Robert van ’t Wout, de moderator van dit debat, leidt de debaters naar de leeszaal. Hier zit het flink vol met publiek: van wethouders en raadsleden tot nieuwsgierige burgers. De Bibliotheek Hasselt is vandaag de derde Bibliotheek die Öczan Akyol aan doet tijdens zijn Overijssel tour. Eerder deze dag was hij al in Vriezenveen en Steenwijk. Er is een uurtje tijd om samen te debatteren, daarna moet hij weer door naar weer de volgende bibliotheek, in Kampen.
Er wordt afgetrapt met de stelling ‘burgers moeten vaker mee kunnen beslissen over politieke kwesties’. Zowel Van ’t Wout als Akyol laten hun verbazing horen als blijkt dat het publiek eigenlijk heel tevreden is over de lokale politiek. Hoe komt dat, willen zij weten. Burgemeester Bilder laat weten dat volgens hem de raad in Zwartewaterland een goede afspiegeling van de samenleving is en daarnaast ook goed vertakt is binnen deze samenleving.
Betrokkenheid
Wie voelt zich dan betrokken bij de lokale politiek en hoe zou je de betrokkenheid kunnen verbeteren, is de volgende vraag. Het publiek blijkt scherp te zijn: “Dit zijn twee vragen in één vraag, waar wilt u antwoord op?” Over die betrokkenheid is de algemene reactie dat men ervaart dat je gemakkelijk bij de gemeente terecht kunt. Zo zijn er spreekuren en kun je bellen om een afspraak te maken. “Gaat het echt zo gemakkelijk? Kan ik ook bellen om een afspraak met de burgemeester te maken?”, vraagt Öczan Akyol zich af.
Burgemeester Eddy Bilder lacht en zegt: “U wilt niet weten wat een gemakkelijk emailadres ik heb. En ja hoor, het gebeurt regelmatig dat ik de vraag krijg voor een afspraak. Onlangs nog kwam iemand bij mij die problemen had met een boom. Dan is het natuurlijk niet direct zo dat ik dan zelf een zaag pak en die boom ga snoeien. Ik verwijs dit soort vragen door naar degenen die er over gaan.”
Wat wel duidelijk wordt, is dat de relatie met de landelijke politiek anders is. “Totaal anders! Lokaal stem je op een persoon, op iemand die je kent en waarvan je verwacht dat deze het goed zal doen. Landelijk kies je voor een stroming. Het kan zijn dat we lokaal op een totaal andere partij stemmen dan een landelijke partij.”
Populisme
Ook is iedereen het er wel over eens dat er een gevaar zit in het stemmen. “Populisme is het gevaar van de democratie. Ik geef je een mooie fiets, dus stem op mij”, vat Öczan Akyol dit samen. Het is een mooi bruggetje naar de stelling ‘de burgemeester moet rechtstreeks gekozen worden’. Hier wordt heel verschillend over gedacht.
De burgemeester zelf zegt: “Bij een gekozen burgemeester wordt er gestemd op kandidaten uit de eigen gemeenschap. Bij het benoemen van een burgemeester wordt er een profiel van de gewenste burgemeester gemaakt.” Waarop Öczan Akyol meteen reageert: “Maar die commissie die dat profiel maakt en op zoek gaat naar een burgemeester die bij dat profiel past, is wel een heel ondoorzichtige commissie.”
Het publiek reageert wisselend, de één is fervent voorstander van een benoemde burgemeester, terwijl anderen juist zijn voor een gekozen burgemeester: “Ik vind onze burgemeester het erg goed doen, maar toch ben ik voor het kiezen van een burgemeester, net zoals raadsleden gekozen worden.” Toch blijkt de meerderheid van het publiek tegen een gekozen burgemeester te zijn.
Alles zeggen
Mag je in Nederland eigenlijk alles zeggen wat je wilt? Jan Blei is hier heel duidelijk over. “Ik vind dat je alles moet mogen zeggen wat je wilt, of het altijd zo verstandig is? Ik vind dat we hier in Nederland een goede rechtspraak hebben. Ben je het niet eens met wat een ander zegt, dat kan dit getoetst worden bij een rechter.”
Heleen Schaapman heeft zo haar twijfels. "Als je alles mag zeggen wat je denkt, dan moet je ook bedenken waar de grens ligt. Die grens is heel dun, je moet toch wel letten op wat je zegt.” Ook Öczan Akyol twijfelt: “Ik vind het een grijs gebied. Wat voor een ander toelaatbaar is, is voor mij misschien ontoelaatbaar. Ik vind deze stelling eigenlijk heel moeilijk.”
Jan Blei wil daarop weten wat het uiten van je eigen mening voor Öczan Akyol betekent. “We hebben kunnen lezen hoe Erdogan de Turkse gemeenschap hier in Nederland nog probeert te beïnvloeden. Durf jij alles te schrijven wat je wilt?” Öczan Akyol knikt. “Ik heb zeker last van de Turkse gemeenschap bij het schrijven. Maar net zo goed van bijvoorbeeld de PVV-aanhangers. Dan wordt er gezegd dat ik een kut-Moslim ben, wat ik niet ben. In onze samenleving reageert iedereen wat geprikkeld. We zijn allemaal eigenlijk doorgeschoten in het ventileren van je mening. Ik schrijf wat ik wil schrijven, ik doe daar geen concessies in, maar let wel op de regels van onze maatschappij.”
Geert Wilders
Natuurlijk komt het hierdoor ook even op het proces van Geert Wilders. Het publiek ervaart dat politici eigenlijk meer mogen zeggen dan burgers. Als een burger een verkeerde opmerking maakt, kan deze zijn baan en vrienden kwijt raken. Heleen Schaapman constateert: “Ik denk dat er een verschil is. Een politicus kan het uit opruiing doen. Dat maakt het gevoelsmatig anders.”
Een ander zorgpunt is de social media. Uit het publiek komt het voorbeeld van een uitzending van Pauw, waarbij twitterberichten groot in beeld worden gebracht en dan de uitspraak is: 'Dit wordt in Nederland gedacht'. Heleen Schaapman legt hierover uit: “Mensen, de media, zij nemen social media-berichten over als dat het waarheid is, terwijl dat wel de vraag is.”
Het publiek maakt zich zorgen over de omgangsvormen die er nu zijn. “Het respect is weg”, zo geven zij aan. Er volgt een verhitte discussie over de samenleving van vandaag: “Hier gebeurt ook veel rottigheid, maar hoeveel Marokkanen zijn er in onze gemeenschap?”
Jan Blei stipt aan dat het politiek niet correct is om te praten over problemen met Marokkanen of met de Islam. Öczan Akyol denkt hier heel anders over: “Er mag niet over gepraat worden? Er wordt juist nu niet anders gedaan dan erover te praten. Ik vind het beter dat er oplossingen worden bedacht. Als dat met harde hand moet, dan moet dit met harde hand!” Wel beseft Öczan Akyol dat iedereen die iets zegt over hetzij Marokkanen, hetzij de Islam, meteen een label krijgt.
Absoluut
Burgemeester Eddy Bilder haakt hier op in. “We moeten gaan beseffen dat als je alleen maar uit gaat van het maximale, je alleen maar teleurgesteld kan worden.” Jan Blei zegt: “De vrijheid van meningsuiting is absoluut voor mij, de grens ligt echter bij geweld.” Öczan Akyol zegt dan lachend: “Gelukkig zijn er nog wel een paar regels dan alleen bij geweld. Zo kan ik bijvoorbeeld niet in de krant schrijven dat een buurman pedofiel is.”
Na een uurtje debatteren is de conclusie dat het toch wel allemaal gaat om de moraal: wat zijn onze normen en waarden?
