(door Bas Wilberink)
HASSELT - Rond 1440 waren er waarschijnlijk al enkele scheepswerven actief in Hasselt. Concrete informatie daarover heeft Willem van der Haar niet kunnen opscharrelen. Over de periode vanaf 1622 was heel wat meer te vinden. De Hasselter bundelde alles in het boekwerk ‘Historie van de scheepvaart in Hasselt’. Burgemeester Bilder presenteert het op vrijdag 21 juli, samen met een door Eppo Schmidt samengestelde expositie over dit onderwerp.
Het tweeluik van de Historische Vereniging Hasselt (HVH) is een vervolg op het medio vorig jaar gepresenteerde boek over alle verdwenen Hasselter winkeltjes, bedrijven, neringdoenden en stadsboeren vanaf 1920. Ook dit naslagwerk ging gepaard met een tentoonstelling in het Oude Stadhuis. De vijfhonderd gedrukte exemplaren waren in no time verkocht. De nieuwste uitgave gaat, zo is de verwachting, dezelfde weg.
“Het zijn allebei documenten”, vertelt Schmidt, die het vorige boek ‘Hasselt in Veertien Wandelingen’ schreef. “Op een gegeven moment is de kennis en informatie verdwenen, daarom hebben we deze geschiedenis van de bedrijvigheid in Hasselt vastgelegd.”
Hassailt
Daar kwam bij dat de werkgroep scheepvaart binnen de Historische Vereniging Hasselt rond Hassailt iets bijzonders wilde doen. Dat werd een fotoboek over scheepswerven en toeleverende bedrijven. Na een groepsberaad nam Van der Haar, die aanvankelijk niet overdreven veel van scheepvaart afwist, de handschoen begin 2016 op. “Ik was er niet metéén heel druk mee”, vertelt de Hasselter, die veel hulp kreeg van de mede-werkgroepleden scheepvaart. “Maar vanaf de Kerst ben ik er toch wel bijna dagelijks van 10.00 tot 22.00 uur mee bezig geweest. Dat is prima, ik heb er tijd voor vrijgemaakt en ik mag het graag doen.”
Inmiddels beschikt Van der Haar over een schat aan informatie, foto’s en afbeeldingen van in totaal 34 bedrijven. Hoewel de geschiedenis teruggaat tot 1440 valt er veel meer te zeggen over scheepsbouwactiviteiten uit 1622. “Op een ets uit dat jaar is te zien dat Haarlemmers in Hasselt aankomen om de bevolking te beschermen”, legt Van der Haar uit. “Onze schutters moesten namelijk naar Bergen op Zoom, om weerstand te bieden aan de aanvallende Spanjaarden. Dat was overigens snel gebeurd. Op de ets is buiten de stadsmuur een aantal scheepswerven te zien.”
Wilhelminalaan
Opvallend was ook de ontdekking van een toenmalig scheepsbedrijf aan de huidige Wilhelminalaan. “Op een kaart zagen we op die locatie een scheepshelling”, legt Van der Haar uit. “We wisten daar niets van, tot we een advertentie vonden van scheepstimmerman Jannes Vrijhof, waarin hier melding van wordt gemaakt.”
Het oudst nog bestaande bedrijf is van 1850. Het was Jacob Admiraal die in dat jaar als scheepssmid voor zichzelf begon. Hij vestigde zich aan de Prinsengracht en stond klaar voor schippers die de Dedemsvaart op- of afvoeren. Admiraal produceert nu metalen constructies en onderdelen op maat.
Zo staat het 136 pagina’s tellende boek vol met ‘nieuwe’ informatie over de rijke geschiedenis van Hasselt als schippersplaats en de rol die zij daardoor kon spelen in het Hanzeverbond. Tegenwoordig is dat, tot spijt van Schmidt en Van der Haar, wel anders, ook gezien de sluitingen van bedrijven als Bodewes en Ridderinkhof. “In mijn jeugd lagen tussen Kerst en Oud & Nieuw de schepen soms wel vier rijen dik aan de kades”, kijkt Schmidt terug. “En nog verder terug in de tijd vraag je je af hoe het mogelijk was dat er zo veel bedrijven actief waren in een plaatsje van toen tweeduizend inwoners. Dat is allemaal gebeurd door de aanleg van de Dedemsvaart. Het gaf nieuwe impulsen aan de stad. Hasselt is een plaats die nog steeds veel binding heeft met de scheepvaart.”
Om die reden verwacht de HVH ook weer een grote toestroom naar de expositie, die grotendeels bestaat uit foto’s maar bijvoorbeeld ook een oude maquette van de tweede, houten stadsbrug. Vanaf 21 juli is het boek te koop en de tentoonstelling te zien in de benedenzaal van het Oude Stadhuis. Het boek is nu al te bestellen via de site van de HVH.
