Genemuider boek maakt kans op titel 'Overijssels beste'

GENEMUIDEN - Wat begon als basisschoolproject mondde uit in een expositie en uiteindelijk zelfs een boek; ‘Dwangarbeid in Staphorst’. Een nieuwe verrassing heeft zich nu aangediend bij leerkracht Gert-Jan Westhoff. Zijn naslagwerk is namelijk genomineerd voor het ‘Overijssels Boek van het Jaar 2012’, waarvan de uitslag donderdag bekend wordt gemaakt. Het monument, want zo beschouwt de in Genemuiden woonachtige schrijver het boek, werd op 3 oktober 2012 uitgebracht. Het was de dag dat zeventig jaar geleden 344 mannen uit de drie kampen in Staphorst en Rouveen via Meppel en Westerbork werden weggevoerd naar Poolse concentratie- en vernietigingskampen. In het boek worden de Staphorster en Rouvener kampen Conrad, Beugelen en Het Wijde Gat vergeleken met de circa dertig andere Joodse werkkampen in Nederland, ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Aanleiding voor het boek was een projectweek die Westhoff organiseerde op zijn basisschool in Staphorst. “Meestal neem ik daarvoor een plaatselijk onderwerp”, legt de 38-jarige onderwijzer uit. “Ik vind het daarbij interessant raakvlakken te zoeken met nationale of in dit geval internationale gebeurtenissen.”Er bleek over dit specifieke onderwerp een hiaat in de beschikbare naslagwerken. “Ik heb de leerlingen toen de opdracht gegeven hun grootouders hierover te interviewen”, vertelt Westhoff. “Daarmee had ik meteen een mooie ingang. Ik kreeg informatie vanuit de haarvaten van de Staphorster samenleving.”De Genemuidenaar kreeg zo veel interessante verhalen tot zijn beschikking dat hij het jammer vond het alleen bij deze schoolopdracht te laten. “Ik heb toen alle lijnen uitgezet”, kijkt hij terug. “Ik nam contact op met Westerbork (voormalig kamp, nu een herinneringscentrum, red.), het Joods Historisch Museum en het NIOD (instituut voor oorlogs-, holocaust- en genocidestudies, red.). Zij stuurden vele documenten, brieven en overlijdensberichten. Voor zowel Westerboek als het NIOD waren de Staphorster kampen echter een blinde vlek. Ze hadden alle beschikbare informatie nooit bij elkaar gebracht.”Hetzelfde gold voor de mensen die in 1942 nabij de kampen in Staphorst en Rouveen woonden. “Er is naderhand nooit over gepraat”, vertelt Westhoff. “Ze gaven nu in gesprekken aan niet geweten te hebben dat hun ervaringen belangrijk waren. Het waren allemaal kleine herinneringen, die bij elkaar een totaalbeeld vormden.”Dat totaalbeeld schetst volgens Westhoff geen grote heldendaden of juist het heulen met de Duitsers. Het verhaalt over de slachtoffers en laat zien hoe de kampen in Staphorst zich verhielden tot die elders in het land, voornamelijk in Overijssel, Drenthe, Friesland en Groningen. “De kampen hier verschilden niet van andere”, aldus Westhoff. “Het was overal even onrechtvaardig. Joden werden werkloos gemaakt door de Duitsers en omdát ze werkloos waren, kwamen ze in de kampen terecht. Daar moesten ze aan de schep, sloten graven. De blaren stonden op de handen.”Maar in het complete perspectief van de Tweede Wereldoorlog waren deze kampen een tussenfase. “Er is hier nooit lichamelijk geweld toegepast”, verduidelijkt Westhoff. “Het had natuurlijk nooit mogen gebeuren, maar later vonden grotere misstanden plaats. Ies Arbeid, één van de kampbewoners, zei later: ‘De oorlog was niet erg geweest als ik alleen in Conrad had moeten verblijven.’ Dat is natuurlijk vanuit het perspectief achteraf bekeken.”Westhoff zegt goede reacties te hebben gekregen op zijn boek. “Een dochter van een man die in kamp Het Wijde Gat had verbleven, vertelde dat haar moeder maar bleef bladeren in het boek. Het was een stukje verwerking voor haar. De verhalen liggen nu voor altijd vast, dat geeft voldoening bij de nabestaanden.”