Mijn woonplaats Hasselt schrijft een zwarte bladzijde in haar lange en kleurrijke geschiedenis. Zoals u weet, stierven er de laatste maanden in Hasselt heel veel meer mensen dan gemiddeld in Nederland aan het Coronavirus en het einde is nog niet in zicht. Nu is Hasselt door het Coronavirus verstild, verstard en wellicht deels verlamd. Burgemeester E. Bilder van Zwartewaterland zei het zo: "Ik heb het gevoel alsof ik in een slechte droom zit, maar het gebeurt allemaal echt."
Hoe prachtig zou het niet zijn, als we uit deze crisis iets moois overhielden, waar we iedereen tot in lengte van dagen een plezier mee kunnen doen. Ergens in de top vijf van grootste ergernissen in Nederland staat al jarenlang het vele zwerfafval in de publieke ruimte. Die publieke ruimte is van iedereen en dus voelt bijna niemand zich daar persoonlijk verantwoordelijk voor. Als je ziet wat voor rommel de mensen zomaar van zich af gooien, lijkt het wel alsof wij Nederlanders uit een erg slecht milieu komen. Maar we moeten wel eerst met het milieu in het reine komen, als we hier nog een tijdje aangenaam willen verpozen. Het motto van de burgers zou moeten zijn “De wijk, dat zijn wij” en “In deze wijk wonen we samen en in deze wijk willen we het samen goed hebben: veilig, vriendelijk en schoon” en dat kan. Een beetje optimist bouwt een gratis huis van de bakstenen die zijn vijanden hem om de oren gooien….
In mijn vrije tijd organiseer ik in Hasselt af en toe acties om zwerfvuil op te ruimen in de publieke ruimte. Dat begon jaren geleden kleinschalig in mijn eigen woonwijkje De Oude Nadorst met een groepje vrienden en bekenden. Op zaterdag 14 maart 2020 (NLdoet2020) zouden we half Hasselt mooi schoonmaken met zo’n honderd vrijwilligers. De gemeente Zwartewaterland gaf wat subsidie, de ROVA faciliteerde met vuilnisknijpers, hesjes, werkhandschoenen en een afvalcontainer, de jeugd van de Hasselter scouting De Veste en heel veel andere burgers stonden te popelen om weer mee te helpen. En toen waren daar op 13 maart opeens de eerste maatregelen van de regering om de verspreiding van het Coronavirus in te dammen en gingen alle bijeenkomsten met 100 deelnemers of meer niet door. De opruimactie in Hasselt is toen direct opgeschort en staat nu gepland in maart 2021 (NLdoet2021).
Hasselt heeft het allemaal. Een raadhuis met een pomp ervoor, de kalkovens, een prachtige molen en kanaal De Dedemsvaart houden het verleden levend. Verenigingen in Hasselt groeien en bloeien, de sociale cohesie biedt voor elk wat wils en dus veel samenhorigheid en gezelligheid. Hasselt is een kerkelijke en tolerante gemeenschap, waar ik als belijdend agnost (maar niet fanatiek) vrienden heb uit zeer diverse denominaties. De unieke Kievitsbloem heeft vast niet voor niets vooral Hasselt uitgekozen om jaarlijks zijn volle schoonheid te tonen bij zijn bloei in april. Kortom, je snapt niet dat er nog mensen zijn, die nog ergens anders willen wonen dan in Hasselt. Nou ja, behalve dan ook hier wel dat zwerfafval…..
Hoe kunnen we van die Corona-nood een deugd maken? Winston Churchill zei kort na de Tweede Wereldoorlog: “Laat een goede crisis nooit verloren gaan.” In tijden van binnenblijven en thuiswerken zien we veel meer mensen buiten wandelen. Als u dan toch op stap gaat, wat let u om een afvalzakje en werkhandschoenen mee te nemen om onderweg wat zwerfafval te verzamelen? Wie weet, raakt u wel besmet met het zwerfafvalopruimvirus. Ik kan u geruststellen, dit virus houdt u volop in beweging en de omgeving wordt er altijd een beetje mooier van. Wie weet inspireert u als rolmodel andere mensen om geen afval meer op straat te gooien, of om zelf zwerfafval op te ruimen. Wie weet ontdekt u de schoonheid van woeste en ledige uithoeken van uw woonplaats, van verlaten dijken of van ruigtes vol vroege vogels. Kortom, mooie kansen in de Coronacrisis.
Hoe begin je zoiets? Gewoon kleinschalig beginnen waar u reële kansen ziet in uw nabije omgeving. Houdt het vooral klein in het begin. Heeft u schoolgaande kinderen thuis, die tussen alle online-thuisleren door hun overtollige energie graag kwijt willen? Ga samen spelenderwijs aan de slag om zwerfvuil op te ruimen. Maak van het leuke uitstapje een ware levensles. Wat voor zwerfafval gooit men zoal weg? (het zijn echt niet alleen snoeppapiertjes van kinderen….) Welke straf zouden ze mensen moeten geven, als ze betrapt worden bij het zomaar weggooien van rommel op straat? (in Singapore komt het weggooien van een leeg sigarettenpakje te staan op een boete van honderden Euro’s) Welke aso zet er nu een hele zak restafval zomaar in de berm? En dan zit u zomaar in genuanceerde discussies die jong en oud aan het denken zetten…. Wat zijn “single use plastics” en “nanoplastics” en wat was ook alweer het verschil tussen reduce, reuse en recycle? Zo krijgt het kroost ook nog en passant een lesje Engels. Maar misschien past het u beter om zwerfafval op te ruimen met een groepje buren, met leden van uw favoriete vereniging, of misschien gaat u juist liever helemaal alleen op pad. Elk zijn waarom.
Bedenk een creatieve manier om gratis van het verzamelde zwerfafval af te komen. Soms is onderweg een gemeentelijke prullenbak een uitkomst. Zo niet, dan er thuis nog de mogelijkheid om eerst het onderweg verzamelde blik, papier en plastic gescheiden in de eigen kliko’s te stoppen. Wat rest, is het restafval. De gemeente en de ROVA willen u hierbij vast graag helpen.
U kunt wachten op commentaar tijdens het opruimen. Dat varieert van “Wat voorbeeldig dat u dit doet jongeman! Dat zouden meer mensen moeten doen.” (een heer van stand), of: “Zo kwajongen, heb je weer eens een taakstraf?” (een grappige vriend), tot: “Kijk, die meneer heeft iets heel stouts gedaan en die moet nu voor straf rommel opruimen.” (een moeder tegen haar kind). Dus leg het vooral even uit, je hebt maar zo een naam….
Jan Haverkate
(Voorzitter van stichting Duurzaam Hasselt)
Een kievitsbloem. Geschilderd door de Hasselter kunstenares Hanneke Haverkate.
