(door Bas Wilberink)
ZWARTSLUIS - Het is een terugkerend probleem voor de Sluziger botter ZS13: zwam, oftewel een schimmel die het eikenhout aantast. Momenteel werken een kleine 25 vrijwilligers aan een ‘deelrestauratie’ van de oudste nog varende botter van Nederland, om zo het schip vóór de start van het nieuwe vaarseizoen weer gereed te hebben.
De bestrijding van zwam is een doorgaand proces, vertelt Richard van den Berg, die de renovatie leidt bij zijn restauratiebedrijf Richie’s Allround in Zwartsluis. “Een eindeloos verhaal. Ik weet nu al dat het volgend jaar weer moet gebeuren. Het komt door het weer in Nederland; weinig vorst, een hoge luchtvochtigheid. Ook is de voortplantsnelheid van de zwam hoog. Het enige wat je er aan kan doen, is de aangetaste delen vernieuwen en de rest isoleren.”
En dat is wat Van den Berg en de vrijwilligers sinds december aan het doen zijn op het Sluziger bedrijventerrein. Om de zaterdag werken gemiddeld vijf restaurateurs aan het ruim 150 jaar oude schip. Het hout van onder andere de achterdoft, staande doft en vier boeiboorden moet vervangen worden. In totaal schat Van den Berg in dat het om 2 procent van de 13 tot 16 ton wegende boot gaat. Eind april moeten de werkzaamheden klaar zijn.
“Dat gaat lukken”, zegt hij. “We hebben mazzel dat we de restauratie hier kunnen doen. Normaal zou ons dit 15- tot 17.000 euro hebben gekost. Maar omdat we het in eigen beheer en met vrijwilligers doen, geven we nu slechts een tiende van dat bedrag uit. We hoeven nu alleen eikenhout en lijm te kopen. De besparing is dus groot.”
Maar dat valt of staat bij de vrijwilligers die bereid zijn hun tijd en energie in de Botter ZS13 te stoppen. “Het schip vaart momenteel kostendekkend”, aldus Van den Berg. “Maar we zijn niet in staat om ieder jaar een dergelijk hoog bedrag op tafel te leggen. Daarom is die zelfredzaamheid zo belangrijk.”
Vrijwilligers
Stichting Zwartsluizer botter ZS13, die het schip in eigendom heeft, kan daarom goed extra vrijwilligers gebruiken. “De stichting viert over een paar jaar haar twintigjarig jubileum”, vertelt Van den Berg, die zelf al 33 jaar bij de ZS13 betrokken is. “Vrijwilligers die toen vijftig waren, zijn nu dus zeventig. Vandaar dat we een oproep doen voor nieuwe vrijwilligers; mensen die het leuk vinden om aan een schip te werken of te varen tijdens evenementen of tochten. We hebben daarvoor ook een eigen zeilopleiding.”
Die tochten starten begin mei weer. Van den Berg: “Het gaat om twee avondtochten per week, dagtochten en daarnaast evenementen als ‘Zwartsluis onder Zeil’, waarbij de ZS13 het admiraalschip is. Vorig jaar was de ZS13 zo’n 30 tot 35 dagen weg en daarnaast waren er nog vijftien avondtochten. Dat zijn voor ons prima aantallen, daarmee kunnen we het allemaal rondbreien.”
Varend monument
Van den Berg benadrukt hoe belangrijk het is om de ZS13 onder zeil te houden. “Het is het laatste overblijfsel van het vissersvlootje uit Zwartsluis. Het schip voer hier tussen 1930 en 1960. Het is een varend monument, er varen nog maar 43 botters in Nederland. Dat alles maakt de ZS13 uniek. Maar ook het uitoefenen van de oude ambachten die daarbij horen, is belangrijk. Anders sterven deze uit.”
