ZWARTSLUIS – ‘Ik haat God’. Met die, voor zijn publiek shockerende, woorden leidde de Hasselter professor Herman J. Selderhuis woensdagavond zijn lezing over 500 jaar Reformatie in. Hij hield de lezing tijdens een door de drie Zwartsluizer kerken georganiseerde herdenking.
“Als je dat zegt, dan heb je tenminste de eerste drie minuten alle oren gespitst”, grapte Selderhuis. “Maar het is een citaat van Luther: ‘Ik haatte God’. Hij is opgevoed met de gedachte dat een mens zichzelf acceptabel moet maken voor God. Dat hij zo moest proberen te leven dat God zegt ‘Jou wil ik wel hebben’. Hij kreeg te maken met de gedachte dat, je als mens verschijnt voor Christus als je sterft, en Hij met je een dagboek doorgaat: alles wat je goedgedaan hebt, wordt opgeteld en daar worden je slechte dingen (je zonden) van afgetrokken.”
De balans slaat dan sowieso door naar zondekant, de uitkomst is altijd negatief, vertelde Selderhuis aan zijn publiek, dat voor een gedeelte bestond uit catechisanten. “De gedachte was dan dat je in het vagevuur komt. Dat is een verblijfsplek voor reiniging, zuivering, loutering. Hoeveel restschuld je nog hebt, bepaald hoelang je er blijft.”
Luther werd als kind bang als de naam Jezus genoemd werd, vertelde Selderhuis. “Maar je wilt juist dat mensen blij worden als ze de naam van de Heiland horen. Niet dat ze bang voor Hem worden, maar dat ze Hem liefhebben. Luther zag Christus alleen als rechter. Maar de Bijbel zegt wel iets meer over Christus.”
De reformator worstelde met de vraag ‘Wie is God?’, volgens de professor. “Ik denk dat dat wel een vraag voor vandaag is. Juist de vraag naar God is dé vraag voor vandaag. Het thema religie is het belangrijkste agendapunt in de agenda van de Europese politiek. Het heeft alles te maken met kerkverlating, onze christelijke wortels en de opkomst van de islam. Is God van de christenen dezelfde bloeddorstige Allah van de moslims?”
Voor de romantici had Selderhuis een duidelijke boodschap. “Luther heeft zijn 95 stellingen echt niet zelf aan de slotkapel gespijkerd. Het zal ook hier zo zijn dat niet iedereen maar lukraak posters mag ophangen. Jammer van al die mooie platen, maar het was echt niet zo.” Als kind had de professor ook een iets minder genuanceerd beeld van de Reformatie, bekende hij. “Ik dacht altijd dat Luther struikelde over een Bijbel en daarna las in de brief aan de Romeinen: ‘de rechtvaardige zal uit het geloof leven’, vervolgens het papier aan de deur spijkerde en aan het eind van de week was heel de wereld Christelijk Gereformeerd. Maar dat was dus niet zo.”
De Zwartsluizer catechisanten zouden Luther ook niet graag als predikant hebben, merkte Selderhuis op. “Hij kon behoorlijk grof zijn. Er waren maar weinig mensen die deugden in zijn ogen. In de preken kwamen hele groepen voorbij die als ‘vuile hond’ werden aangesproken.”
Dat was echter niet de kern van Selderhuis’ lezing. Die ging over ‘de kerk op de pauzeknop’. “Dat gaat om de vraag: ‘zijn wij in de kerk nog wel goed bezig?’. ‘Is zoals wij vandaag kerk zijn, nog zoals de Heere Jezus Christus dat bedoeld heeft?’. Bij Luther zie je op dit gebied een omkering. In de Roomse kerk was het zo dat de priester namens de gemeente naar God ging. In de bijbel is dat andersom. Dat begint bij God."
Zo werden de kerken ‘gereformeerd’. "Hier in Zwartsluis is er genoeg overeenkomst tussen de kerken om met elkaar in gesprek te gaan. De kerk op pauze en de Bijbel uit de kast. Op basis van Bijbel kunnen de kerken hier samen heel wat doen. Zo’n herdenkingsjaar als 2017 is daarvoor geweldig geschikt.”
M.C. Veldman | dinsdag 31 januari 2017 17:33