HASSELT – “Warme liefde en milde genegenheid voor het zendingswerk.” Die woorden werden de Hervormde gemeente in Hasselt toegekend voor de uitzending van zendeling Bram Belksma. Zijn overlijden, 75 jaar geleden, wordt vrijdagmiddag met een orgelconcert in de Grote of Stephanuskerk herdacht.
De Hervormde gemeente werd destijds uitverkoren om de zendeling naar Indonesië uit te zenden. “Omdat Hasselt vooral had laten zien dat ze een sterke band had met de Gereformeerde Zendingsbond (GZB)”, legt huidig predikant Henk Westerhout uit. “Belksma had niks met Hasselt.”
Tegenwoordig worden zendelingen veelal vanuit hun thuisgemeente uitgezonden. “Wij kennen dit vandaag de dag niet meer in Hasselt, heel sporadisch komt het voor”, vertelt Westerhout. “We hebben Maria Palland in Roemenië gehad en wij ondersteunden als deelgemeente ook Danny en Tabitha Schurink in Slowakije.”
In een bericht uit de tijd van de uitzending vond Westerhout een opvallende zin over ‘zijn’ gemeente. “Hasselt verstond wel iets van de grote betekenis van dit samenzijn. Geen wonder dat dit vanuit Hasselts kerk is gebeurd”, zo was te lezen. De dienst, op 22 juni 1938, werd geleid door dominee Remme, een coryfee in de Gereformeerde Bond.
Belksma groeide op in Sulawesi, wat toen nog Celebes heette. Ook zijn vader, Johannes Belksma, was naar dat gebied uitgezonden, in 1916. In Nederland volgde hij de HBS en de Normaalschool, wat nu de Pabo heet. “In 1932 is hij teruggegaan naar Sulawesi”, vertelt zoon Ton Belksma. “Hij was van plan om daar koffieplanter te worden, maar dat mislukte.”
De GZB was op zoek naar een onderwijzer voor het gebied en liet zodoende haar oog vallen op Belksma. Die werd vervolgens onderwijzer, in Makale. Uiteindelijk kwam hij meer in het zendingswerk terecht en werd ook daarvoor benoemd.
“Maar hij miste iets, hij mocht de sacramenten niet bedienen”, vertelt Ton. “Daarom ontstond de wens dat hij geordend, zo heette dat in die tijd, zou worden.” Dat gebeurde in 1938 in Hasselt. Belksma mocht toen wel in Indonesië, maar niet in Nederland de sacramenten bedienen.
In 1942 brak de Tweede Wereldoorlog uit in Indonesië. Celebes werd overgegeven aan de Japanners. “Die hebben toen alle blanken geïnterneerd in kampen. Mijn vader werd in maart 1942 gescheiden van zijn vrouw en kinderen door de Japanners”, zegt zijn zoon, toen twee maanden oud.
De zendeling overleed in het Japanse interneringskamp aan een voedselvergiftiging op 25 juli 1945. Drie weken later werd Sulawesi bevrijd. In de notulen in Hasselt is er weinig over het overlijden te vinden. “Dat is hier, denk ik, langs de gemeente heengegaan”, merkt Westerhout op.
Leden van de gemeente die zich de uitzending nog herinneren, zijn schaars. “We hadden er eentje die het waarschijnlijk nog wel wist”, zegt Westerhout. “Maar die is ons door de coronacrisis ontvallen.”
Oorspronkelijk had zoon Ton aan Westerhout gevraagd of er in de kerkdienst aandacht kon worden besteed aan de uitzending van toen. Maar de coronacrisis zorgde ervoor dat de kerkdiensten niet (op de gebruikelijke wijze) doorgingen. Toen kwam het idee van een concert, waar ook de broer van Ton Belksma aanwezig zal zijn en wat vertelt over zijn vader.
De datum van het concert, 24 juli, is bewust uitgekozen omdat dat de overlijdensdatum van Bram Belksma is. Het concert, waarin Simon Stelling plaatsneemt achter het orgel is vrij toegankelijk (tot maximaal honderd plaatsen) en begint om 14.00 uur. De kerk is open vanaf 13.45 uur. Voorafgaand aan het concert speelt beiaardier Martien van der Knijff het carillon van de toren in Hasselt. Dat zal vooral gericht zijn op het daarna volgende orgelconcert.
